Sevilerek okunan ödüllü kitap “Mutluluk” Zülfü Livaneli tarafından kaleme alınmış; Türkiye gerçeklerini bir kez daha gün yüzüne çıkaran bir müthiş başyapıt.
Mutluluk kitabının özeti değerlendirmesi
Türü: Roman
Yazarı: ZÜLFÜ LİVANELİ
Sayfa Sayısı: 376
Puanımız: 8/10
Üç karakterin farklı bir hayat hikayesinden kopup bir araya gelmesini konu alan sosyal bir roman olarak karşımıza çıkan Mutluluk kitabında olayların gelişimleri oldukça merak uyandırmaktadır. Sayın Livaneli kahraman psikoanalizlerini oldukça başarılı bir şekilde okuyucuyla buluşturmuştur. Diğer kitaplarına nazaran daha çok tasvirler bu eserde ön plana çıkmıştır.
Profesör; çocukluk dönemindeki ezikliği, yokluğu çalışarak emek vererek hedeflerine ulaşmıştır. Çocukluk arkadaşı Hidayet hayalleri için mücadele verirken profesör hırsı için hayallerini geri plana itmiştir. Yıllar geçtikçe elde ettikleri onu sıkar hale gelir. Para ve televizyonlardaki şöhret onu mutlu etmez. Eşiyle cinsel hayatlarında bile sorunlar yaşamaktadır. Eşinin kendisini aldattığını bile düşünür. Bir arayış içerisine girip her şeyi bırakarak bir yolculuğa çıkar.
Meryem genç biz kızdır. Van’ın bir köyünde yetişip hayatı boyunca buradan çıkmamıştır. Annesini doğumdan sonra kaybedip annesiyle ikiz olan teyzesi tarafından yetiştirilmiştir. Annesinin ölümünden sorumlu tutulduğundan teyzesi tarafından pek sevilmemektedir. Amcası şeyh olarak bilinip ve sözü dinlenen biridir. Bir gün ona yemek götürdükten sonra o amcası tarafından tecavüze uğrar ve kendini kaybedip boş tarlaya kendini atar. Birkaç genç tarafından bulunup evine getirir. Herkes bu durumdan haberdar olur, onu izbe bir yere kapatırlar. Kendisini asmasını beklerler. Tam bunu yapacakken kuzeni Döne’ye gıcık olup vazgeçer.
Cemal, askerde komando olarak görev yapmaktadır. Çatışmaların yoğun olduğu bir karakolda askerliğini tamamlamak üzeredir. Sürekli telsizlerine girip onları tahrik etmeye çalışanın çocukluk arkadaşı olduğunu sesinden tanır. Askerdeyken gençlik hikayesine konu olan bir kadını sürekli görür ve gençlik rüyalarını görür. Askerde birçok arkadaşını kaybettiğinden merhametini de kaybeder. Artık etrafa kindar bakmaktadır. Kimseye acımamaktadır. Silah arkadaşı Selahattin yaralanır ve erken terhis olur. Tek hayali askerliği bitirip Emine’sine kavuşmaktır.
Cemal askerden döner ve babasının isteğiyle Meryem’i alıp İstanbul’a götürür. Amacı orada öldürmektir. Bu işi önce trende yapmak ister başaramaz sonra abisinin söylediği viyadüğe götürür ve onu öldüremeyeceğini anlar. Meryem tedirgindir ama bu durumda kurtulduğunu anlar. Asker arkadaşı Selahattin onlara balık çiftliklerinde geçici olarak iş verir.
Profesör İstanbul’dan kaçıp önce annesinin yanına ardından da tekne kiralayarak Ege Denizi’nde geziye başlar. Bir roman yazmayı düşünmektedir. Bir koyda Meryem ile Cemal’le karşılaşır. Sonra onları teknelerine alır. Teknede Meryem önce başörtüsünü çıkarır sonra giyim kuşam değişir. Cemal de ayak uydursa da Profesöre gıcık olmaktadır. Hatta öldürmeyi bile düşünür. Gezileri sırasında İrfan Kurudal Meryemle birlikte kalır ve amca tecavüzünü anlar. Olayın kendisine patlamaması için bir koya girer ve bir sahil kasabasında eski büyükelçinin evini kiralar. Bir müddet orada kalırlar. Meryem kendi bölgesinden gelen gözlemeciyle tanışır orada kendini rahat hisseder. Bir gece alkolün de etkisiyle bir turisti Hidayet sanır ve farklı bir durum oluştururlar bu hal ve hareketten memnun olmayan Cemal onu teknede iter ve irfan gerçekleri söyleyip babasının şerefsiz olduğunu söyler bir güzel dayak yer sonra teknesine binip oradan ayrılır. Gitmeden de yüklü bir miktar parayı onlara verir. Eski hayatına dönmeye başlar. Meryem cemali bırakıp ayrılır ona da para verir. Gerisi okuyucuya bırakılmıştır.
Değerlendirme:
Üç karakterin farklı bir hayat hikayesinden kopup bir araya gelmesini konu alan sosyal bir roman olarak karşımıza çıkan Mutluluk kitabında olayların gelişimleri oldukça merak uyandırmaktadır. Sayın Livaneli kahraman psikoanalizlerini oldukça başarılı bir şekilde okuyucuyla buluşturmuştur. Diğer kitaplarına nazaran daha çok tasvirler bu eserde ön plana çıkmıştır.
Kitap hala doğu kültüründe yer alan gerici adetlerin devamına vurgu yapmaktadır. Kızlar hata yapamaz, başkası kızlar için hatalar yapsa da yine kız suçludur. Töre içinde yapılacak olanlar kesindir. Bu kararı kendini dindar görüp şeriat kararları diye uygulamaya çalışan bir kişi ön plandadır. Dönem itibariyle sol sağ olaylarının olduğu; terörün yoğun olarak kol gezdiği; kürt köylerinin tehlikeli duruma sebebiyet vermesinden dolayı yakılıp yıkılması kitap içerisinde verilen anekdotlardandır. Tren yolculuğu sırasında Türkiye’nin sosyal ve siyasal kimliği de çizilmiş olmaktadır. Doğudan uzaklaştıkça terörün değil özgürlüğün ve refahın olduğu şehirler ön plandadır.
Üniversitede yaşanan başörtüsü meselesini tekrar gün yüzüne çıkarmıştır. Dinin gerektiği şeylerden biri de örtünmektir. Bunu siyasi bir simge olarak görmek doğru değildir. 90’lı yıllarda yaşana bu gerilimden dolayı insanlar sol görüşlü kimselere karşı ön yargılı olmuştur.
Kitabın serim düğüm bölümleri oldukça dikkat çekici ve zekli bir şekilde işlenmişse de çözüm bölümünde sanki eser bitirilmek istenmiş havası katmaktadır. Roman okunurken herkes tarafından tanınan birinin evi terk etmesinden sonra kimse tarafından aranmaması eksiklik olarak görünmektedir. Kendi benliğine ve hayallerine dönüş yolculuğu çok da uzun sürmemiştir. Cesaretsiz bir karakter olan İrfan, yenilgiyi kabul ederek eski yaşamına doğru yol alacaktır.
Kitabın sonu itibariyle daha farklı bitirilebilirdi. Analizler ve durum değerlendirmeleri oldukça iyi olarak kurgulanmıştır. Gerçek Türkiye’yi ortaya çıkarmasından ötürü bilmeyenlere bir bilgi kaynağı olarak gördüğümüzü de söyleyebiliriz.