Site icon Yeni Nesil Türkçe

Dilek Şart Kipleri Ekleri

Dilek şart kipleri nelerdir dilek kipleri özellikleri dilek kipleri çekimi gereklilik istek emir şart kipi çekimi soru olumsuz çekimi

Dilek kipleri, fiillere dilek anlamı katan kiplerdir. Fiilin zamanını bildirmezler. Ama hepsinde de pek belirgin olmayan bir gelecek zaman anlamı vardır. Dilek kipleri dörde ayrılır:

  1. Gereklilik kipi
  2. İstek kipi
  3. Şart kipi
  4. Emir kipi

 

  1. Gereklilik Kipi

 Eylemin mutlaka gerçekleşmesi gerektiğini bildirir. Fiil tabanına –meli, -malı ekleri getirilerek yapılır.

Belirtilen işin yapılması gerektiğini bildirir. “lâzım, gerek, icap eder” anlamlarını verir.

Bazı cümlelerde olasılık anlamıyla kullanılır. Geç kaldığına göre uyanamamış olmalı

Gereklilik kipini alan bir fiilden sonra –dir ek-fiili getirilirse, kesinlik anlamı oluşur.

Başarılı olmak isteyenler çok çalışmalıdır.

Gereklilik kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar

Bak- fiili olumlu çekimi

Oku- eylemi olumsuz çekimi

Ben 1.Tekil

Bakmalıyım

Okumamalıyım

Sen 2.Tekil

Bakmalısın

Okumamalısın

O 3.Tekil

Bakmalı

Okumamalı

Biz 1.Çoğul

Bakmalıyız

Okumamalıyız

Siz 2.Çoğul

Bakmalısınız

Okumamalısınız

Onlar 3.Çoğul

Bakmalılar

Okumamalılar

 

Gereklilik kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar

Bul- fiili olumlu soru çekimi

Yap- eylemi olumsuz soru çekimi

Ben 1.Tekil

Bulmalı mıyım?

Yapmamalı mıyım?

Sen 2.Tekil

Bulmalı mısın?

Yapmamalı mısın?

O 3.Tekil

Bulmalı mı?

Yapmamalı mı?

Biz 1.Çoğul

Bulmalı mıyız?

Yapmamalı mıyız?

Siz 2.Çoğul

Bulmalı mısınız?

Yapmamalı mısınız?

Onlar 3.Çoğul

Bulmalılar mı?

Yapmamalılar mı?

 

 

 

  1. İstek Kipi

Eylemin yapılması veya yapılmaması istendiği durumlarda kullanılır. Genellikle birinci tekil ve birinci çoğul şahıslarda kullanılır. Fiil tabanına –e, -a ekleri getirilerek yapılır.

İyi dilek sözleri istek kipiyle oluşturulmuştur. Rastgele, uğurlar ola, kolay gele…

Bazen soru amacıyla kullanılır. Beni görünce meraklı bakışlarla konuştu: “Hayrola!”

Bazı cümlelerde “öğüt, gereklilik ve emir” anlamları görülür. Çiçekleri koruyalım, derste gürültü etmeyelim.

Beddua amaçlı da kullanılabilir. Kurşunlara gelesin

 

İstek kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar

Bak- fiili olumlu çekimi

Oku- eylemi olumsuz çekimi

Ben 1.Tekil

Bakayım

Okumayayım

Sen 2.Tekil

Bakasın

Okumayasın

O 3.Tekil

Baka

Okumaya

Biz 1.Çoğul

Bakalım

Okumayalım

Siz 2.Çoğul

Bakasınız

Okumayasınız

Onlar 3.Çoğul

Bakalar

Okumayalar

 

İstek kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar

Bul- fiili olumlu soru çekimi

Yap- eylemi olumsuz soru çekimi

Ben 1.Tekil

Bulayım mı?

Yapmayalım mı?

Sen 2.Tekil

Bulasın mı?

Yapmayasınız mı?

O 3.Tekil

Biz 1.Çoğul

Bulalım mı?

Yapmayalım mı?

Siz 2.Çoğul

Bulasınız mı?

Yapmayasınız mı?

Onlar 3.Çoğul

Bulalar mı?

Yapmayalar mı?

  1. Şart Kipi

İşin, oluşun, hareketin gerçekleşmesi ,başka bir eylemin olması şartına bağlı olduğu durumlarda fiil tabanına –se, -sa ekleri getirilerek yapılır. Hem dilek hem de şart anlamı görülebilir.

–sa, -se ekini alan fiiller tekrarlanırsa,bu durumda “sadece” veya “en fazla” anlamları ortaya çıkar.

Bu soruyu çözse çözse Murat çözer. (Sadece) Bu defter gitse gitse iki ay gider. (En fazla)

Şart kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar

Bak- fiili olumlu çekimi

Oku- eylemi olumsuz çekimi

Ben 1.Tekil

Baksam

Okumasam

Sen 2.Tekil

Baksan

Okumasan

O 3.Tekil

Baksa

Okumasa

Biz 1.Çoğul

Baksak

Okumasak

Siz 2.Çoğul

Baksanız

Okumasanız

Onlar 3.Çoğul

Baksalar

Okumasalar

 

Şart kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar

Bul- fiili olumlu soru çekimi

Yap- eylemi olumsuz soru çekimi

Ben 1.Tekil

Bulsam mı?

Yapmasam mı?

Sen 2.Tekil

Bulsan mı?

Yapmasan mı?

O 3.Tekil

Bulsa mı?

Yapmasa mı?

Biz 1.Çoğul

Bulsak mı?

Yapmasak mı?

Siz 2.Çoğul

Bulsanız mı?

Yapmasanız mı?

Onlar 3.Çoğul

Bulsalar mı?

Yapmasalar mı?

 

 

  1. d) Emir Kipi:

Eylemin yapılmasını veya yapılmamasını başkasından isteme durumunda kullanılır.

Eki yoktur. Buna göre kök halindeki bütün fiiller, emir kipindedir. Üçüncü tekil ve çoğul kişilere göre, emir kipinde çekimlenmiş fiillere –sin eki getirilir.

Gel-, dur-, otur-, /gelsin, dursun, otursun/gelsinler, dursunlar, otursunlar

İnsan kendi kendine emir veremeyeceği için emir kipi 1.tekil ve 1.çoğul kişilerde kullanılmaz. Yani 1.

şahısların çekimi yoktur. Fiilin yapılmasını emir biçiminde bildirir.

Emir kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar

Bak- fiili olumlu çekimi

Oku- eylemi olumsuz çekimi

Ben 1.Tekil

Sen 2.Tekil

Bak

Okuma

O 3.Tekil

Baksın

Okumasın

Biz 1.Çoğul

Siz 2.Çoğul

Bakın

Okumayın

Onlar 3.Çoğul

Baksınlar

Okumasınlar

 

Emir kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar

Bul- fiili olumlu soru çekimi

Yap- eylemi olumsuz soru çekimi

Ben 1.Tekil

Sen 2.Tekil

O 3.Tekil

Bulsun mu?

Yapmasın mı?

Biz 1.Çoğul

Siz 2.Çoğul

Onlar 3.Çoğul

Bulsunlar mı?

Yapmasınlar mı?

İş oluş durum fiilleri çalışma kağıdı, İş oluş durum fiilleri testi, İş oluş durum fiilleri ders notu, haber kipleri çalışma kağıdı, haber kipleri ders notu, haber kipleri testi, dilek şart kipleri çalışma kağıdı, dilek şart kipleri ders notu, dilek şart kipleri testi, fiil testleri, fiil çalışma kağıtları fiil ders notları ile ilgili diğer içeriklere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

 

Fiillerde anlam özellikleri;

İş, oluş, durum fiilleri dokümanları linkleri:

Fiilde Anlam ve Kip Ekleri Ders Notu   

İş, Oluş, Durum Fiilleri Konu Testi         

Kip ve şahıs ekleri dokümanları:

Haber Kipleri Çalışma Kağıdı-1             

Haber Kipleri Çalışma Kağıdı-2             

Haber Kipleri Konu Testi                       

Dilek-Şart Kipleri Çalışma Kağıdı-1       

Dilek-Şart Kipleri Çalışma Kağıdı-2       

Dilek Şart Kipleri Konu Testi                   

Fiilde Anlam Kip Ekleri Karma Çalışma K.

Fiilde Anlam ve Kip Ekleri Karma Testi     

İş(kılış) fiilleri, oluş fiilleri, durum fiilleri, fiillerde anlam özellikleri,

İş fiilleri, İş fiilleri örnekleri, İş fiilleri cümleleri, İş fiilleri test, İş fiilleri 3 5 10 örnek, iş fiillerine cümle cümleler

Oluş fiilleri, Oluş fiilleri örnekleri, Oluş fiilleri cümleleri, Oluş fiilleri test, Oluş fiilleri 3 5 10 örnek, oluş fiillerine cümle cümleler

Durum fiilleri, Durum fiilleri örnekleri, Durum fiilleri cümleleri, Durum fiilleri test, Durum fiilleri 3 5 10 örnek, durum fiillerine cümle cümleler

 

Exit mobile version