Bir Kelime Seyyahı Metni Cevapları

6.Sınıf Maarif Model Türkçe Dersi Bir Kelime Seyyahı Metni Cevapları

Yeni müfredat 6.Sınıf Maarif Model Türkçe Dersi Bir Kelime Seyyahı Metni Cevapları

YOUTUBE ANLATIMI İÇİN: 

Cevaplar Metnin akışına göre cevaplandırılmıştır. 

HAYDİ, BAŞLAYALIM!

Anlamını beğendiğiniz ya da söylemekten hoşlandığınız kelimeleri bir hazine
sandığında saklayacak olsaydınız bu kelimeler neler olurdu? Söyleyiniz.

CEVAP: Metne bağlı olarak ;

İhsan: Birine lütufta bulunmak, karşılıksız iyilik yapmak anlamındadır. Cömertlik ve lütufkarlıkla ilişkilendirilir.

Fazilet: İyi bir davranış, erdemli bir hareket anlamını taşır. Ahlaki üstünlüğü ve iyiliği vurgular.

Nahif: İnce duygulu

Lügat: Sözlük

Divan: Kitap

“Sözlük” kelimesi yerine yeni bir kelime bulmanız gerekseydi o kelime ne olurdu? Arkadaşlarınızla
paylaşınız.

CEVAP: Kelime Klavuzu, Sözistan, Sözname, Kelime Hazinesi, Söz Varlığı, Lügat, Sözcük Defteri…

Yandaki bulmacayı Türkçenin köklü ve zengin yapısını yansıtan kelime/kelime gruplarından hareketle
örnekteki gibi tamamlayınız.

DİLİMİZ/

D : dost, düşünce, edebiyat,

İ: İnsan, lisan, istikbal, Türkiye, Fikir,

M: Medeniye, misal, umut,

Z: Zenginlik, sözlük, müze

a. Okuma sürecinizi aşağıdaki puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre puanınızı yay ayraç içine yazınız.

3,4,4,2 Toplam: 13 Puan

Aldığım toplam puan .
Kendime söz: Sonraki çalışmalar için daha dikkatli okumaya, kendimi konuya vermeye 
gayret edeceğim.

ANLAYALIM

a. Metnin içeriğine yönelik tahminlerinizi ve tahminlerinizin gerekçelerini yazınız.

Sizce oyuna tepük adının ve­rilmesinin sebebi ne olabilir?

Tepük kelimesi tep-mekten gelir. Tepilen bir şeyle ilgili olabilir. Bu, o dönemde oynanan bir oyunun adıdır.  Eskinin futbol oyunu da denilebilir

Mahmut, odasına neden telaşlı bir şekilde girmiş olabilir?

Mahmut, günlük hayatta kullanılan bir kelimenin nasıl türediğini fark etmiş, bunu not almak ve daha farklı kelimeler hakkında araştırma yapmak için telaşlı olduğu söylenebilir.

Mahmut ve dedesi hangi konu hakkında konuşacaklar?

Gün içinde yaşadıklarını konuşabilirler, dikkatini çeken tepük kelimesi ve dilin özelliklerini fark ettiği için dedesinin tecrübelerinden istifade edebilir. Hayallerini anlatabilir.

b. Metni okuduktan sonra tahminlerinizin doğruluğunu kontrol ediniz. Tahminlerinizin
her biri için aşağıda verilen gösterge üzerindeki siyah noktadan uygun ifadeye doğru gösterge
ibresi (oku) çiziniz. Çizdiğiniz okun üzerine ait olduğu bölümün numarasını yazınız.

(Bira yaklaştım)

c. Tahmin ederek okumanın okuma becerinize etkisini aşağıdaki eğik yazılan ifadelerden
uygun olanı daire içine alarak ve cümleyi tamamlayarak değerlendiriniz.
Tahmin ederek okuma, okuma becerimi olumsuz etkiledi / hiç etkilemedi / olumlu etkiledi
çünkü akıl yürüttüm, yorum yaptım, hayal kurdum. 

2.ANLAYALIM

a. Yandaki karekodu okutarak “Akıcı Okuma” adlı içeriğe ulaşınız ve
içeriği yönergeler doğrultusunda tamamlayınız.
b. İçerikteki uygulamaları bir hafta boyunca her gün tekrar ediniz.
Daha sonra “Bir Kelime Seyyahı” metnini yeniden okuyunuz.
c. Akıcı okuma sürecinizi aşağıdaki ifadeyi tamamlayarak değerlendiriniz.

Metni yeniden okuduğumda ilk okumama göre daha hızlı ve anlayarak okudum;
çünkü göz kaslarım hızlanmıştı. 

3. ANLAYALIM

2. Değerli şeylerin saklandığı yer; hazne. : HAZİNE
3. Şaşkınlığa uğrayıp ne yapacağını bilmez durumda kalmak. : BAKAKALMAK
4. Güçlü istek ve eğilimin yöneldiği amaç.: TUTKU
5. Her iki tarafın bakışları karşılaşması anlamında bir deyim.: GÖZ GÖZE GELMEK
6. İnsanı bir şeye veya bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten duygu;

muhabbet. SEVGİ

7. Padişah, kral, hakan gibi taht sahibi devlet başkanı; yabgu.: HÜKÜMDAR
8. Bir yapının veya yapı grubunun ortasında kalan üstü açık, duvarla çevrili alan. : AVLU
9. Eksiksiz, kusursuz, harikulade bir biçimde.: MÜKEMMEL
10. Bir kimseye göre çocuğunun çocuğu. TORUN
11. İslam ülkelerinde, genellikle İslam dini kurallarına uygun bilimlerin okutulduğu yer. MEDRESE

SZLK   ZGRLKTR

SÖZLÜK ÖZGÜRLÜKTÜR

4. ANLAYALIM

a. “Bir Kelime Seyyahı” adlı metnin konusu nedir? İşaretleyiniz.

Mahmut’un kelimelere olan merakı

b. Metinle ilgili aşağıdaki ifadelerin doğruluk durumunu belirleyiniz. Yanlış ifadelerin üzerini
çizip doğrusunu metinden hareketle örnekteki gibi yazınız.

2)

3) hazine çantası değil hazine sandığı

4) Selçuklu değil karahanlı

5. ANLAYALIM

a. Aşağıda Kaşgarlı Mahmut’un Türkçe sözlüğünde bahsettiği Türk boylarından bazılarının
damgalarına yönelik ipuçları verilmiştir.

Ünlü bir harfimizin küçük yazılışına benzeyen damga, Bayundur boyuna aittir.

Peçenek ve Döğer boylarının damgalarında aynı işaretler vardır ancak boylardan birinde
işaretlerden biri farklı yöne bakmaktadır.
• Üç işaretten oluşan ve işaretler birbirine bitişik düşünüldüğünde ünsüz bir harfimizin büyük
yazılışına benzeyen damga, Kayı boyuna aittir.
• İğdir boyunun damgası şimşeğe benzemektedir.
• Bir işaretin yukarı ve aşağı bakan iki farklı hâlinden oluşan damga, Dodurga boyuna aittir.
• Çavuldur boyunun damgası arka arkaya duran bir küçük, bir büyük dağ şeklini andırmaktadır.
Aynı şekil, yanında bir dikdörtgen ile Karaeyli boyunun damgasında da vardır.
• Üç paralel çizgisi olan damgayı Ala Yuntlu boyu kullanmaktadır.
• İçinde dörtgen olan şekil, Eymür boyunun damgasıdır.
• Bayat boyunun damgasında üçgen bulunmaktadır.
• Karaeyli ile Döğer boyuna ait damgalar yan yanadır.

6. ANLAYALIM

a. Görsellerden ve başlığından hareketle izleyeceğiniz “Ortak Sözcüklerimiz, Ortak Dilimiz” adlı içeriğin konusunu tahmin ediniz. Ardından tahmininizi ve gerekçenizi aşağıya yazınız.

Görsellerde Kazakistan, Kırgızistan Türkçesi yazdığından ortak sözcük ortak dil demek; bu bölgede kullanılan dilin ortak özellikleri anltılmıştır. Kelime benzerlikleri, söyleniş özellikleri vardır

Türkçenin tarihi 7.yüzyıla kadar dayanır. Orhun abideleri bilinen ilk yazılı eserlerdir.

  Azerbaycan: Türkiye Türkçesine çok yakın olan Azerbaycan Türkçesi, bu ülkenin resmi dilidir.

  Orta Asya Cumhuriyetleri: Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan gibi ülkelerde farklı Türk lehçeleri konuşulur. Bu dillerin hepsi Türkçe ile ortak bir kökene sahiptir ve aralarında belirli düzeyde anlaşılabilirlik bulunur.

  Balkanlar ve Doğu Avrupa: Yunanistan, Bulgaristan, Kuzey Makedonya, Romanya ve Kosova gibi ülkelerde yaşayan Türk azınlıklar tarafından Türkçe konuşulmaktadır.

  İran ve Irak: Bu ülkelerde de Türkmen, Azeri ve Kaşkay gibi Türk toplulukları yaşamaktadır.

7. ANLAYALIM

“6. ANLAYALIM” etkinliğinde izlediğiniz içerikten hareketle aşağıdaki tabloyu tamamlayınız.
Dilerseniz içeriği tekrar izleyebilirsiniz.

“Mantı” kelimesinin yazımı

Mantı kelimesinin aynı yazanlar: Başkurt, Kazakistan, Tataristan, Türkmenistan, Uygur, Türkiye Türkçesi,

Farklı yazanlar:

Azerbaycan: Gıymalı hamır yemayi

Kırgısiztan: Mantu

Özbekistan Manti ( a harfinin üstünde iki nokta)

7- 2. bölüm

“Ç” Tekerlemesi

Çarşıda çakıl çamurlara çarptı,

Çatıda çilekler çırpındı.

Çamurda çakal, çatıda çamur,

Çocuklar çayda çığlık çığlığa…

Çaydan çorbaya, çamdan çoraba,

Çılgın çakıllar çağladı çağladı!

“Ş” Tekerlemesi

Şaşkın şakşakçı şapkanı şakırdat,

Şemsiye şıpır şıpır, şair şımarık.

Şimşekler şak şak, şölen şen şakrak,

Şekerli şerbetler şıngır mıngır.

Şarkılarla şakıyan şık şirin,

Şimdi şaşkın şaşırıp şırıl şırıl.

Elbette, işte hem “Ç” hem de “Ş” harflerini içeren tekerleme:

Çarşıda şaşkın şakşakçı,

Şımarık çocuklara çamur attı.

Çamur şapkayı çamurladı,

Şapka şaşkın şaşırıp kaldı.

3. ANLATALIM

a. “Bir Kelime Seyyahı” metninde kullanılan noktalama işaretlerini inceleyiniz. Nokta işaretinden
sonra metinde en çok kullanılan noktalama işareti hangisidir? Bu işaretin işlevleri
hakkında neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.

En çok kullanılan virgüldür. 

Virgülün birçok kullanım yeri vardır:

Eş görevli kelimeleri ayırmada,

Ara sözleri belirtmede,

Anlam karışıklığını gidermede,

Uzun cümlelerde özneyi ayırmada, 

Sıralı cümlelerde, 

Ret onay ifadelerinden sonra virgül kullanılırdı.

b. Aşağıdaki cümlelerde geçen virgüllerin hangi işlevlerde kullanıldıklarını inceleyiniz.

1. Grup

Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:

O, Türkçenin zenginliklerini bilen biriydi.

Bu, benim gibi yazarlar için hiç kolay olmaz

2. Grup

Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bil­diren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur: Peki, gideriz. Olur, ben de size katılırım. Hayhay, memnun oluruz. Haydi, geç kalıyoruz.

Evet, dersler başlıyor.

Peki, siz bu durum için ne düşünürsünüz?

3. Grup

Sıralı cümleleri ayırmada kullanılır.

Umduk, bekledik, düşündük.

Her gün sabah erken kalkar, kahvaltısını yapardı.

ç. Defterinize virgülün öğrendiğiniz işlevlerine uygun birer cümle yazınız.

Sırasıyla:

Şu, adamın en iyi arabasıydı.

Pekala, bu işi ben de yaparım.

Ankara yağmurluydu, karamsardı yine.

4. ANLATALIM

a. Bir paragraf yazmak üzere amaç, bağlam ve olanaklarınızı göz önünde bulundurarak
aşağıdaki yönergelere göre seçim yapınız.

Konunuzu belirleyiniz: Bir kelime seyyahı olduğunuzu düşününüz. Nerelere gider,
hangi kelimeleri toplardınız? / Bir kelime madeni keşfettiğinizi düşününüz. Bu madenden
hangi kelimeler çıkardı, hangi kelimelere zor ulaşırdınız? / Diğer

Ülkemde dolaşırdım. Her bölgede her ilde dilimizin zenginliklerini keşfedecek yüzlerce kelime vardır. Tarihimiz gibi dilimiz de zengindir.  Ben Doğu Anadolu’ya gider halk ifadelerini derlemeye toplamaya çalışırdım. Zorlandığım kelimeler muhtemelen tarihin eski dönemlerinde denk düşen kelimeler olurdu ilk kullananları bulmak imkansız olurdu yine de kullananlardan bunların tespitini yapardım.

Hedef kitlenizi belirleyiniz: Türkçe öğrenmeye çalışan yabancılar / Okula henüz
başlamamış çocuklar / Diğer: 

Sınıf arkadaşlarım

Yazma ortamınızı seçiniz: Defter / Dijital ortam / Diğer:

Doğu Anadolu’da kullanılan bazı yöresel ifadeler şunlardır:

• Pırtlamak: Fırlamak, patlamak.
  • Örnek: “Çocuk birden karşıma pırtladı.”
• Hışır: İyi bir şeye konulan tanım, hoş.
  • Örnek: “Hışır bir araba almış.”
• Sırım gibi: İnce ve uzun, zayıf.
  • Örnek: “Sırım gibi boyu var.”
• Hapazlamak: Avuçlamak, avuç dolusu almak.
  • Örnek: “Çocuk elindeki şekeri hapazladı.”
• Şaplak:
  • Örnek: “Annem yaramazlık yapınca bana bir şaplak vurdu.”
• Gadasını almak: Belasını, derdini almak.
  • Örnek: “Gadanı alam, sen hiç üzülme.”
• Bet: Kötü, çirkin.
  • Örnek: “Bet suratlı biriydi.”
• Cılk: Bozulmuş, çürümüş.
  • Örnek: “Yumurtalar cılk çıktı.”
• Hergele: Kaba, görgüsüz.
  • Örnek: “Ne kadar hergele bir adam.”
• Lop etmek: Bir şeyi çabucak yemek.
  • Örnek: “Yemeği lop etti.”

Doğu Anadolu gezim, her anı sürprizlerle dolu bir keşif yolculuğuna dönüştü. Doğanın görkemli manzaraları kadar, insanların sıcaklığı ve dili de beni derinden etkiledi. Özellikle yöresel kelimeler, başta anlamını çözemediğim, sonrasında ise dilin ne kadar canlı ve zengin olduğunu gösteren birer hazineydi.

Yolda yürürken, yaşlı bir amcanın torununa “Ne diye pırtladın karşıma?” diye seslendiğini duydum. Anlamını bilmediğimden durakladım. Pırtlamak? Sanki bir şey patlamış gibi bir his verdi bu kelime. Sonra öğrendim ki, beklenmedik bir anda, aniden ortaya çıkmak demekmiş. Ne kadar isabetli bir kelime, diye düşündüm.

Bir dükkânda alışveriş yaparken, esnafın müşterisine “Şu hışır elmalar tam sana göre” dediğini duydum. Hışır? Kulağıma, bir şeyin eskiliği, çürümüşlüğü gibi geldi. Ama esnaf, en güzel, en taze elmayı kastediyormuş. Orada anladım ki, kelimelerin anlamları sadece sözlüklerde değil, aynı zamanda o toprağın insanının yüreğinde saklıymış.

Bir akşam yemeğinde, sohbet ederken yan masadaki bir kadın, yanındaki adama “Senin gadasını alırım ben” dedi. İlk başta şaşkınlıkla ne olduğunu anlayamadım. Gada? Bir tür bela veya dert gibi geldi kulağa. Fakat o kelimenin aslında “senin dertlerini, belalarını ben üstleneyim” gibi derin bir sevgi ifadesi olduğunu öğrenmek, beni derinden etkiledi. Bu kadar büyük bir sevgi, ancak bu kadar çarpıcı bir kelimeyle ifade edilebilirdi.

Doğu Anadolu, sadece tarihi ve coğrafyasıyla değil, aynı zamanda her bir yöresel ifadesiyle bambaşka bir dünya sundu bana. Kelimeler, sadece harflerden ibaret değil, aynı zamanda insanların ruhunu, duygularını ve yaşadıkları coğrafyanın izlerini taşıyordu. Bu yolculuk, bana sadece yeni yerler değil, aynı zamanda dilin sınırsız gücünü de öğretti.

5. ANLATALIM

a. Bir not kâğıdına isminizin ilk harfiyle başlayan on kelime/kelime grubu yazınız. Bu
kelime/kelime gruplarını belirlerken farklı kelime türleri (isim/fiil) ya da kelime grupları
(deyim, ikileme vb.) seçmeye dikkat ediniz.

“Y” harfiyle başlayan on kelime ve kelime grubu aşağıdadır:

1. Yarım kalmak
2. Yapboz
3. Yazgı
4. Yakından tanımak
5. Yanlış anlaşılmak
6. Yüreğine inmek
7. Yakınlık
8. Yansımak
9. Yalın
10. Yalnızlık

Anlamlı Cümleler

1. Bazen bazı hikâyeler yarım kalmak zorunda kalır, bu hayata dair en acı gerçeklerden biridir.
2. Hayat, her parçası bir diğerine uyması gereken karmaşık bir yapboz gibidir.
3. Kader ya da yazgı, bizim seçimlerimizle şekillenen bir yol haritasıdır.
4. Bir insanı yakından tanımak, hakkındaki tüm ön yargıları yıkar.
5. Ne kadar uğraşsa da, söylediği sözler sürekli yanlış anlaşılmak yüzünden sorun oluyordu.
6. O korkunç haberi duyduğunda, sanki yüreğine indi.
7. İki insanın arasındaki yakınlık, sadece fiziksel değil, ruhsal bir bağdır.
8. Yaptığın her iyilik, bir ayna gibi sana geri yansımak zorundadır.
9. En güzel tasarımlar, en yalın olanlardır.
10. Bazen en büyük kalabalıkta bile, derin bir yalnızlık hissedilir.

Şiir

Yarım kalmış bir şarkı, bir yapboz eksik parçası,

Yazgım buymuş derim, yakından tanımak için ruhumu.

Yanlış anlaşılsam da, yüreğime inse de bir korku,

Yakınlık kurmak için, bir ışık aradım.

Yansın içimdeki bu yangın, yalın bir sevgi için,

Yalnızlık kalabalığında, bir iz bırakmak için.

GÖREVİMİZİ BİLELİM!

Okulunuzdaki Türkçe öğretmenleri tarafından belirlenen listeden öğretmeninizle seçtiğiniz
iki kitabı birinci dönemin sonuna kadar okuyunuz. Bu kitaplardan birini sınıfta arkadaşlarınızla
çözümleyiniz. Diğer kitabı ise kendiniz çözümleyip öğretmeninize yazılı olarak sununuz.
Yine öğretmeninizle belirlediğiniz iki filmden birini sınıfta izleyip çözümleyiniz. Diğer filmi
ise ailenizle izleyerek çözümleyiniz ve öğretmeninize yazılı olarak sununuz. Kitap ve film
çözümlemeleriniz sırasında kitabın sonunda verilen formlardan yararlanabilirsiniz.

1) Cumhuriyetin İlk Sabahı 

2) İyilik Timi

3) Öğretmenim Atatürk

4) Kankalar -Yunus YÜCEL