Yapı Bakımından Fiiller
Fiilde yapı, basit fiiller, türemiş fiiller, birleşik fiiller; Yapısı bakımından fiillerle ilgili ders notu, yapı bakımından fiiller PDF ders notu için linki tıklayınız.
Yapısı bakımından fiiller: Basit fiiller; Türemiş fiiller; Birleşik fiiller: 1) Kurallı Birleşik Fiiller: Yeterlilik Fiili, Tezlik Fiili, Sürerlilik Fiili 2) Yardımcı eylemlerle kurulan birleşik fiiller 3) Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller ile ilgili dokümanlara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Yapısı bakımından fiillerle ilgili hazırlanan ders notunu aşağıdaki (mavi) linkten ulaşabilirsiniz.
Fiilde Yapı Ders Notu
A-BASİT FİİLLER
Yapım eki almayan, kök durumundaki fiillerdir.
Çekim eki alabilirler çünkü çekim ekleri sözcüğün anlamını, yapısını değiştirmez.
Gel-, yaz-, oku-, sev-, kıvır-, çevir-, kavuş-bil-, gör-…
* Dilimizde hem isim hem de fiil kökü olarak kullanılan kelimeler vardır ki bunlara sesteş kökler denir.
Ağrı, ağrı-; boya, boya-, tat, tat-, eski, eski-,gül, gül-…
Çekimli Halleri de bulunur: Koştuk, geldim, biliyorsun,yazacaksın, okumalılar, sevmeyeceğim, kıvırdı, çeviriyor,
kavuşursun…
B-TÜREMİŞ FİLLER:
Fiil ya da isim soylu kelimelere yapım eki getirilerek yapılan fiillerdir. Kip ve kişi eki atıldıktan sonra yapım eki
almış bir gövde geriye kalır.
Ad köklerinden türeyen fiiller
İz-le- Az-al- Ev-len- Baş-la- Kısa-l- İnce-l-
Su-sa- Ben-imse- Yaş-a- Beyaz-laş- Söz-leş- İz-len-
Yansımalardan türeyen fiiller
Şırıl-da- Hor-la- Çat-la-
Eylem köklerinden türeyen fiiller
Yaz-dır- Oku-t- At-ış- Ak-ıt- Sık-ıl- Yaz-ıl-
Seç-il- Uç-uş- Yaz-ış- Gör-üş- Yıka-n- Sev-in-
Tara-n- Aç-tır- Yap-tır- Kaç-ır- Uç-ur- Kop-ar
C. BİRLEŞİK FİİLLER
En az iki kelimenin birleşmesiyle oluşan fiillerdir. Üç ayrı şekilde birleşik fiil oluşturulur.
1.Kurallı Birleşik Fiiller:
Bazı kurallar dâhilinde oluşan fiillerdir. İki fiilin belirli kurallara göre birleşmesiyle oluşur. Kısacası “fiil+fiil” şeklindedir. Kurallı birleşik fiiller kendi içerisinde dörde ayrılır.
a. Yeterlik Fiili:
Fiil kök ya da gövdelerine “-ebil(mek)” getirilerek yapılır. Cümleye gücü yetme, olasılık gibi anlamlar katar.
Kardeşim, her türlü vasıtayı kullanabiliyor. (Gücü yetme)
Artık bastonsuz yürüyebiliyormuş. (Gücü yetme)
Bu soruları yalnız sen çözebilirsin. (Gücü yetme)
Gelecek yaz çok sıcak geçebilir. (Olasılık)
Yarın köye gidebilirim. (Olasılık)
Ahmet bu işi başarabilir. (Olasılık)
Haftaya getirmek şartıyla kitabı alabilirsiniz. (İzin verme)
*Daima bitişik yazılır. Yapabil-, gezebil-, okuyabil-…
*Yeterlilik fiilinin olumsuzu üç şekilde yapılır: Alabilirim… (Alamam) (Almayabilirim) (Alamayabilirim)
Yeterlik fiilinin olumsuzu ile geniş zamanın olumsuz şekli birbirine karıştırılabilir.
Yeterlik fiilinin olumsuzu
Ben bu işi yap abil irim Ben bu işi yap a mam.
Geniş zamanın olumsuzu
Ben bu işi yap ar ım. Ben bu işi yan ma m.
b. Tezlik Fiili
Bir fiile “iver(mek)” yardımcı fiili getirilerek yapılır. Cümleye “çabukluk (tezlik), birdenbirelik ve kolaylık …” anlamı katar.
Gazeteyi yere atıverdi. (Önem vermeme)
Bana bir çay alıver. (Tezlik, çabukluk
Birden karşısına çıkıverdi. (Apansızın)
Onu bir kenara atıvermişler (Önemsememe, gelişigüzel yapma)
Beklemediğimiz bir anda çıkageldi (Apansızın )
Dağ gibi bulaşığı yıkayıverdi. (Çabukluk)
Öğretmenimiz zor soruyu çözüverdi. (Kolayca)
Tezlik fiilleri daima bitişik yazılır. Geliver-, yapıver-, okuyuver-, seçiver…
Tezlik fiilinin olumsuzu bu iki şekilde de yapılabilir. Gelivermedi Gelmeyiverdi
c- Sürerlik Fiili
Bir fiile “-(e)gel, -(e)kal, -(e)dur” fiillerinin getirilmesiyle oluşur. Cümleye süreklilik ve devam etme anlamı katarlar.
Ol-agel-mek gidedurmak şaşakalmak
Bu türkü böyle söylenegelir. Arkadaşları gidince tek başına kalakaldı.
Çocuk oturduğu yerde uyuyakalmış . Bakakalırım giden her geminin ardından.
Sen vitrinlere bakadur, ben birazdan gelirim. Eskiden beri böyle anlatılagelmiş.
Fiil kök veya gövdelerine –a, -e ekleri getirilir. Ortaya çıkan kelime “durmak, kalmak, gelmek” fiilleriyle birleştirilir. Bu tür sürerlilik fiilleri daima bitişik yazılır. Uyuyakal-, gidedur-, süregel-…
Sürerlik fiilinin olumsuzu genelde yapılamaz. Anlam olarak başka ifadeler kullanılır.
d-Yaklaşma Fiili
Fiil + “-e” + yaz-
Yaklaşma fiilleri bitişik yazılır. Düşeyaz-, öleyaz-… Bu fiillerde “olmadı ama az daha olacaktı, az kalsın oluyordu” anlamları vardır.
Yaklaşma fiillerinin anlamı olumsuzdur. Bu nedenle yaklaşma fiilleri ayrıca olumsuz yapılamaz. Yani bu fiillerin görünümü olumlu, anlamı olumsuzdur.
Merdivenden inerken düşeyazdı. Neredeyse korkudan öleyazacaktık.
Az kalsın kolum kırılayazacaktı. Nerdesin be soğuktan donayazdık burada.
“Çeşmimden akan hun ile sagar dolayazdı
Mecliste geçen gece yine kan olayazdı”
2.Yardımcı Eylemlerle Yapılan Birleşik Fiiller:
İsim + et- kıl-ol-eyle-Şeklinde Yapılır. Kelimeler arasında ses olayı varsa da kelimeler bitişik yazılır.
Arkadaşım iş yerini terk etti.
Tanıştığımıza memnun oldum.
Çocuğa nazar eylediler.
Sözleri onu rahatsız kıldı.
NOT: ol- yardımcı fiili tek başına da fiil olarak kullanılabilir.
Ben hep sizin yanınızda olacağım. Bu armutlar daha olmamış.
Bir de arabamız olsa. Yarın aynı saatte burada olun.
Bitişik Yazılan Örnekler:
Tüm olanlara sabrettim.
Böyle olacağını hissediyordu.
Çocuk bugün kayboldu.
Tüm olanlara rağmen onu affetmiş.
3. Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller
Birleşik fiili oluşturan kelimelerden birinin veya tümünün anlam kaybetmesi ve kelimelerin anlamca kaynaşarak tamamen yeni ve farklı bir anlam kazanmaları sonucu oluşan birleşik fiillerdir.
Şu yollarla yapılır:
*Gerçek anlamında bir isim + gerçek anlamının dışında bir fiil
kendini kaybetmek, hoşuna gitmek, para yemek, şehit düşmek, değer biçmek, deniz tutmak, hasta düşmek, kural koymak, öğüt vermek…
*Gerçek anlamının dışında bir isim + gerçek anlamında bir fiil
gözünü korkutmak, bileğine güvenmek, ayağına gelmek…
*Tümü gerçek anlamının dışında
tası tarağı toplamak, deliye dönmek, baş kaldırmak, kalp kırmak, elvermek, varsaymak, öngörmek, başvurmak, vazgeçmek, kan ağlamak, kafa tutmak, göze girmek, abayı yakmak, feleğin çemberinden geçmek…
Bu birleşik fiillerin bir kısmını deyimleşmiş olduğu için burada deyimlerden bahsetmek yerinde olacaktır.
Bu sözlerle gönlümü almış mı oldun?
Kendi düşüncelerinde ayak diriyordu.
Korktuğu başına gelmiş, arabası bozulmuştu.
Her gördüğüne dudak büküyordu.
Senin yaptığın pire için yorgan yakmak.
İki genç adam boğaz boğaza geldi.
Olur olmaz konularla baş ağrıtmayı seversin
Tut kelin perçeminden,
Yorgan gitti, kavga bitti.
Dostlar alışverişte görsün.
Çoğu gitti azı kaldı.
Atı alan Üsküdar’ı geçti.
Fiilde yapı yapısı bakımından fiiller 7.sınıf pdf indir basit türemiş birleşik fiiller çalışma kağıdı ders notu testi konu anlatımı kurallı yeterlilik tezlik sürerlilik yaklaşma yardımcı eylem anlamca kaynaşmış
Yapısı bakımından fiiller: Basit fiiller; Türemiş fiiller; Birleşik fiiller: 1) Kurallı Birleşik Fiiller: Yeterlilik Fiili, Tezlik Fiili, Sürerlilik Fiili 2) Yardımcı eylemlerle kurulan birleşik fiiller 3) Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller ile ilgili dokümanlara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Yapısı bakımından fiiller test, Yapısı bakımından fiiller çalışma kağıdı, Yapısı bakımından fiiller konu anlatımı, Yapısı bakımından fiiller ders notu PDF indir
7.sınıf Yapısı bakımından fiiller test, 7.sınıf Yapısı bakımından fiiller çalışma kağıdı, 7.sınıf Yapısı bakımından fiiller konu anlatımı, 7.sınıf Yapısı bakımından fiiller ders notu PDF indir
Yapısı bakımından fiiller test 7.sınıf pdf indir, Yapısı bakımından fiiller çalışma kağıdı 7.sınıf pdf indir, Yapısı bakımından fiiller konu anlatımı 7.sınıf pdf indir, Yapısı bakımından fiiller ders notu PDF indir 7.sınıf pdf indir
Yapısı bakımından fiiller örnekleri, Yapısı bakımından fiiller cümleler, Yapısı bakımından fiiller etkinlikleri, Yapısı bakımından fiiller bulma
fiilde yapı konu anlatımı, fiilde yapı çalışma kağıdı, fiilde yapı ders notu, fiilde yapı konu anlatımı, fiilde yapı testi, fiilde yapı testleri pdf indir
7.sınıf fiilde yapı konu anlatımı, 7.sınıf fiilde yapı çalışma kağıdı, 7.sınıf fiilde yapı ders notu, 7.sınıf fiilde yapı konu anlatımı, 7.sınıf fiilde yapı testi, 7.sınıf fiilde yapı testleri pdf indir 7.sınıf
tyt fiilde yapı konu anlatımı, tyt fiilde yapı çalışma kağıdı, tyt fiilde yapı ders notu, tyt fiilde yapı konu anlatımı, tyt fiilde yapı testi, tyt fiilde yapı testleri pdf indir tyt
9.sınıf fiilde yapı konu anlatımı, 9.sınıf fiilde yapı çalışma kağıdı, 9.sınıf fiilde yapı ders notu, 9.sınıf fiilde yapı konu anlatımı, 9.sınıf fiilde yapı testi, 9.sınıf fiilde yapı testleri pdf indir 7.sınıf
Fiilde yapı nedir fiilde yapı ne demek fiilde yapı nasıl bulunur fiilde yapı örnekleri fiilde yapı cümleleri fiilde yapı etkinlikleri fiilde yapı bulma fiilde yapı nasıl bulunur
Basit fiil nedir? basit fiil ne demek, basit fiil nasıl bulunur, basit fiil örnekleri, basit fiil cümleleri, basit fiil etkinlikleri, basit fiil 5 10 15 20 örnek, basit fiil çekimi, basit fiillerle ilgili dokümanlar, basit fiiller çalışma kağıdı basit fiiller ders notu basit fiiller testi basit fiiller etkinliği
Türemiş fiil nedir? Türemiş fiil ne demek, türemiş fiil nasıl bulunur, türemiş fiil örnekleri, türemiş fiil cümleleri, türemiş fiil etkinlikleri, türemiş fiil 5 10 15 20 örnek, türemiş fiil çekimi, türemiş fiillerle ilgili dokümanlar, türemiş fiiller çalışma kağıdı türemiş fiiller ders notu türemiş fiiller testi türemiş fiiller etkinliği
Birleşik fiil nedir? Birleşik fiil ne demek, birleşik fiil nasıl bulunur, birleşik fiil örnekleri, birleşik fiil cümleleri, birleşik fiil etkinlikleri, birleşik fiil 5 10 15 20 örnek, birleşik fiil çekimi, birleşik fiillerle ilgili dokümanlar, birleşik fiiller çalışma kağıdı birleşik fiiller ders notu birleşik fiiller testi birleşik fiiller etkinliği
Kurallı birleşik fiil nedir? Kurallı birleşik fiil ne demek, kurallı birleşik fiil nasıl bulunur, kurallı birleşik fiil örnekleri, kurallı birleşik fiil cümleleri, kurallı birleşik fiil etkinlikleri, kurallı birleşik fiil 5 10 15 20 örnek, kurallı birleşik fiil çekimi, kurallı birleşik fiillerle ilgili dokümanlar, kurallı birleşik fiiller çalışma kağıdı kurallı birleşik fiiller ders notu kurallı birleşik fiiller testi kurallı birleşik fiiller etkinliği
Anlamca kaynaşmış birleşik fiil nedir? Anlamca kaynaşmış birleşik fiil ne demek, anlamca kaynaşmış birleşik fiil nasıl bulunur, anlamca kaynaşmış birleşik fiil örnekleri, anlamca kaynaşmış birleşik fiil cümleleri, anlamca kaynaşmış birleşik fiil etkinlikleri, anlamca kaynaşmış birleşik fiil 5 10 15 20 örnek, anlamca kaynaşmış birleşik fiil çekimi, anlamca kaynaşmış birleşik fiillerle ilgili dokümanlar, anlamca kaynaşmış birleşik fiiller çalışma kağıdı anlamca kaynaşmış birleşik fiiller ders notu anlamca kaynaşmış birleşik fiiller testi anlamca kaynaşmış birleşik fiiller etkinliği
Yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil nedir? Yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil ne demek, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil nasıl bulunur, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil örnekleri, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil cümleleri, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil etkinlikleri, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil 5 10 15 20 örnek, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiil çekimi, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiillerle ilgili dokümanlar, yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiiller çalışma kağıdı yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiiller ders notu yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiiller testi yardımcı eylemlerle yapılan birleşik fiiller etkinliği
Tezlik fiil nedir? tezlik fiil ne demek, tezlik fiil nasıl bulunur, tezlik fiil örnekleri, tezlik fiil cümleleri, tezlik fiil etkinlikleri, tezlik fiil 5 10 15 20 örnek, tezlik fiil çekimi, tezlik fiillerle ilgili dokümanlar, tezlik fiiller çalışma kağıdı tezlik fiiller ders notu tezlik fiiller testi tezlik fiiller etkinliği
Yeterlilik fiil nedir? yeterlilik fiil ne demek, yeterlilik fiil nasıl bulunur, yeterlilik fiil örnekleri, yeterlilik fiil cümleleri, yeterlilik fiil etkinlikleri, yeterlilik fiil 5 10 15 20 örnek, yeterlilik fiil çekimi, yeterlilik fiillerle ilgili dokümanlar, yeterlilik fiiller çalışma kağıdı yeterlilik fiiller ders notu yeterlilik fiiller testi yeterlilik fiiller etkinliği
Sürerlilik fiil nedir? sürerlilik fiil ne demek, sürerlilik fiil nasıl bulunur, sürerlilik fiil örnekleri, sürerlilik fiil cümleleri, sürerlilik fiil etkinlikleri, sürerlilik fiil 5 10 15 20 örnek, sürerlilik fiil çekimi, sürerlilik fiillerle ilgili dokümanlar, sürerlilik fiiller çalışma kağıdı sürerlilik fiiller ders notu sürerlilik fiiller testi sürerlilik fiiller etkinliği
Yaklaşma fiili nedir? yaklaşma fiili ne demek, yaklaşma fiili nasıl bulunur, yaklaşma fiili örnekleri, yaklaşma fiili cümleleri, yaklaşma fiili etkinlikleri, yaklaşma fiili 5 10 15 20 örnek, yaklaşma fiili çekimi, yaklaşma fiililerle ilgili dokümanlar, yaklaşma fiililer çalışma kağıdı yaklaşma fiililer ders notu yaklaşma fiililer testi yaklaşma fiililer etkinliği
