Dilek Şart Kipleri Ekleri

0 319 3 dakika okuma süresi

Dilek şart kipleri nelerdir dilek kipleri özellikleri dilek kipleri çekimi gereklilik istek emir şart kipi çekimi soru olumsuz çekimi

Dilek kipleri, fiillere dilek anlamı katan kiplerdir. Fiilin zamanını bildirmezler. Ama hepsinde de pek belirgin olmayan bir gelecek zaman anlamı vardır. Dilek kipleri dörde ayrılır:

Gereklilik kipi
İstek kipi
Şart kipi
Emir kipi

Gereklilik Kipi

Eylemin mutlaka gerçekleşmesi gerektiğini bildirir. Fiil tabanına –meli, -malı ekleri getirilerek yapılır.

Belirtilen işin yapılması gerektiğini bildirir. “lâzım, gerek, icap eder” anlamlarını verir.

Bazı cümlelerde olasılık anlamıyla kullanılır. Geç kaldığına göre uyanamamış olmalı

Gereklilik kipini alan bir fiilden sonra –dir ek-fiili getirilirse, kesinlik anlamı oluşur.

Başarılı olmak isteyenler çok çalışmalıdır.

Gereklilik kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar	Bak- fiili olumlu çekimi	Oku- eylemi olumsuz çekimi
Ben 1.Tekil	Bakmalıyım	Okumamalıyım
Sen 2.Tekil	Bakmalısın	Okumamalısın
O 3.Tekil	Bakmalı	Okumamalı
Biz 1.Çoğul	Bakmalıyız	Okumamalıyız
Siz 2.Çoğul	Bakmalısınız	Okumamalısınız
Onlar 3.Çoğul	Bakmalılar	Okumamalılar

Gereklilik kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar	Bul- fiili olumlu soru çekimi	Yap- eylemi olumsuz soru çekimi
Ben 1.Tekil	Bulmalı mıyım?	Yapmamalı mıyım?
Sen 2.Tekil	Bulmalı mısın?	Yapmamalı mısın?
O 3.Tekil	Bulmalı mı?	Yapmamalı mı?
Biz 1.Çoğul	Bulmalı mıyız?	Yapmamalı mıyız?
Siz 2.Çoğul	Bulmalı mısınız?	Yapmamalı mısınız?
Onlar 3.Çoğul	Bulmalılar mı?	Yapmamalılar mı?

İstek Kipi

Eylemin yapılması veya yapılmaması istendiği durumlarda kullanılır. Genellikle birinci tekil ve birinci çoğul şahıslarda kullanılır. Fiil tabanına –e, -a ekleri getirilerek yapılır.

İyi dilek sözleri istek kipiyle oluşturulmuştur. Rastgele, uğurlar ola, kolay gele…

Bazen soru amacıyla kullanılır. Beni görünce meraklı bakışlarla konuştu: “Hayrola!”

Bazı cümlelerde “öğüt, gereklilik ve emir” anlamları görülür. Çiçekleri koruyalım, derste gürültü etmeyelim.

Beddua amaçlı da kullanılabilir. Kurşunlara gelesin

İstek kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar	Bak- fiili olumlu çekimi	Oku- eylemi olumsuz çekimi
Ben 1.Tekil	Bakayım	Okumayayım
Sen 2.Tekil	Bakasın	Okumayasın
O 3.Tekil	Baka	Okumaya
Biz 1.Çoğul	Bakalım	Okumayalım
Siz 2.Çoğul	Bakasınız	Okumayasınız
Onlar 3.Çoğul	Bakalar	Okumayalar

İstek kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar	Bul- fiili olumlu soru çekimi	Yap- eylemi olumsuz soru çekimi
Ben 1.Tekil	Bulayım mı?	Yapmayalım mı?
Sen 2.Tekil	Bulasın mı?	Yapmayasınız mı?
O 3.Tekil	–	–
Biz 1.Çoğul	Bulalım mı?	Yapmayalım mı?
Siz 2.Çoğul	Bulasınız mı?	Yapmayasınız mı?
Onlar 3.Çoğul	Bulalar mı?	Yapmayalar mı?

Şart Kipi

İşin, oluşun, hareketin gerçekleşmesi ,başka bir eylemin olması şartına bağlı olduğu durumlarda fiil tabanına –se, -sa ekleri getirilerek yapılır. Hem dilek hem de şart anlamı görülebilir.

–sa, -se ekini alan fiiller tekrarlanırsa,bu durumda “sadece” veya “en fazla” anlamları ortaya çıkar.

Bu soruyu çözse çözse Murat çözer. (Sadece) Bu defter gitse gitse iki ay gider. (En fazla)

Şart kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar	Bak- fiili olumlu çekimi	Oku- eylemi olumsuz çekimi
Ben 1.Tekil	Baksam	Okumasam
Sen 2.Tekil	Baksan	Okumasan
O 3.Tekil	Baksa	Okumasa
Biz 1.Çoğul	Baksak	Okumasak
Siz 2.Çoğul	Baksanız	Okumasanız
Onlar 3.Çoğul	Baksalar	Okumasalar

Şart kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar	Bul- fiili olumlu soru çekimi	Yap- eylemi olumsuz soru çekimi
Ben 1.Tekil	Bulsam mı?	Yapmasam mı?
Sen 2.Tekil	Bulsan mı?	Yapmasan mı?
O 3.Tekil	Bulsa mı?	Yapmasa mı?
Biz 1.Çoğul	Bulsak mı?	Yapmasak mı?
Siz 2.Çoğul	Bulsanız mı?	Yapmasanız mı?
Onlar 3.Çoğul	Bulsalar mı?	Yapmasalar mı?

d) Emir Kipi:

Eylemin yapılmasını veya yapılmamasını başkasından isteme durumunda kullanılır.

Eki yoktur. Buna göre kök halindeki bütün fiiller, emir kipindedir. Üçüncü tekil ve çoğul kişilere göre, emir kipinde çekimlenmiş fiillere –sin eki getirilir.

Gel-, dur-, otur-, /gelsin, dursun, otursun/gelsinler, dursunlar, otursunlar

İnsan kendi kendine emir veremeyeceği için emir kipi 1.tekil ve 1.çoğul kişilerde kullanılmaz. Yani 1.

şahısların çekimi yoktur. Fiilin yapılmasını emir biçiminde bildirir.

Emir kipi olumlu-olumsuz çekim örnekleri

Şahıslar	Bak- fiili olumlu çekimi	Oku- eylemi olumsuz çekimi
Ben 1.Tekil	…	…
Sen 2.Tekil	Bak	Okuma
O 3.Tekil	Baksın	Okumasın
Biz 1.Çoğul	…	…
Siz 2.Çoğul	Bakın	Okumayın
Onlar 3.Çoğul	Baksınlar	Okumasınlar

Emir kipi soru-olumsuz soru çekim örnekleri

Şahıslar	Bul- fiili olumlu soru çekimi	Yap- eylemi olumsuz soru çekimi
Ben 1.Tekil	…	…
Sen 2.Tekil	…	…
O 3.Tekil	Bulsun mu?	Yapmasın mı?
Biz 1.Çoğul	…	…
Siz 2.Çoğul	…	…
Onlar 3.Çoğul	Bulsunlar mı?	Yapmasınlar mı?

İş oluş durum fiilleri çalışma kağıdı, İş oluş durum fiilleri testi, İş oluş durum fiilleri ders notu, haber kipleri çalışma kağıdı, haber kipleri ders notu, haber kipleri testi, dilek şart kipleri çalışma kağıdı, dilek şart kipleri ders notu, dilek şart kipleri testi, fiil testleri, fiil çalışma kağıtları fiil ders notları ile ilgili diğer içeriklere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

Fiillerde anlam özellikleri;

İş, oluş, durum fiilleri dokümanları linkleri:

Fiilde Anlam ve Kip Ekleri Ders Notu

İş, Oluş, Durum Fiilleri Konu Testi

Kip ve şahıs ekleri dokümanları:

Haber Kipleri Çalışma Kağıdı-1

Haber Kipleri Çalışma Kağıdı-2

Haber Kipleri Konu Testi

Dilek-Şart Kipleri Çalışma Kağıdı-1

Dilek-Şart Kipleri Çalışma Kağıdı-2

Dilek Şart Kipleri Konu Testi

Fiilde Anlam Kip Ekleri Karma Çalışma K.